12.18. Công ty kiểm toán H&H thực hiện kiểm toán cho công ty Gia Lễ trong nhiều năm nay. Ở năm hiện hành, kiểm toán viên Toàn được giao kiểm toán khoản mục nợ phải trả. Hồ sơ kiểm toán năm trước cho thấy kiểm toán viên tiền nhiệm đã gửi 100 thư xác nhận nợ phải trả trong tổng số 1.000 nhà cung cấp của công ty. Việc lựa chọn các nhà cung cấp để gửi thư xác nhận chủ yếu là nhà cung cấp có số dư lớn. Kiểm toán viên tiền nhiệm và kế toán viên của công ty Gia Lễ đã mất nhiều thời gian để giải quyết những chênh lệch giữa số liệu trên sổ kế toán và số liệu theo thư xác nhận đã nhận được (dù chênh lệch rất nhỏ).
Yêu cầu: Hãy cho biết:
a) Vì sao việc lựa chọn các nhà cung cấp có số dư lớn để gửi thư xác nhận không phải lúc nào cũng là thủ tục hữu hiệu và hiệu quả nhất. Những vấn đề nào cần xem xét khi chọn lựa nhà cung cấp để gửi thư xác nhận?
b) Trong những tình huống nào kiểm toán viên Toàn cần mở rộng cỡ mẫu thư xác nhận gửi nhà cung cấp?
a) Việc lựa chọn nhà cung cấp để gửi thư xác nhận dựa trên số dư lớn của các khoản nợ phải trả không phải luôn là biện pháp hữu hiệu và hiệu quả nhất vì:
- Chi thỏa mãn mục tiêu hiện hữu của những khoán nợ phải trả được gửi thư xác nhận.
- Có thể tồn tại những khoản nợ phải trả lớn nhưng không được ghi chép, nên nếu chỉ gửi thư xác nhận dựa trên số dư lớn của nợ phải trả đã được ghi chép, kiểm toán viên không thể phát hiện ra những khoản khai thiếu.
- Việc lựa chọn nhà cung cấp có số dư lớn để gửi thư xác nhận có thể dẫn đến việc bỏ sót những khoản nợ phải trả có số dư nhỏ nhưng số phát sinh trong kỳ lại lớn. Số phát sinh trong kỳ này có thể có ảnh hưởng lớn đến các khoản mục khác trên bảng cân đối kế toán hay báo cáo kết quả kinh doanh. Nếu có sai phạm xảy ra sẽ ảnh hưởng đến số phát sinh nợ phải trả trong kỳ, từ đó có thể ảnh hưởng đến các khoản mục khác trên bảng cân đối kế toán hay báo cáo kết quả kinh doanh
Khi chọn lựa nhà cung cấp để gửi thư xác nhận, kiểm toán viên nên
- Chọn các nhà cung cấp chính và gửi thư xác nhận, dù số dư cuối kỳ có thể không lớn.
- Gửi thư xác nhận đến những nhà cung cấp mới.
- Gửi thư xác nhận cho khoản nợ phải trả bất thường, ví dụ nợ phải trả cho những mặt hàng tồn kho cuối kỳ lớn hơn so với năng lực sản xuất bình thường, các mặt hàng không phù hợp với mục đích kinh doanh của công ty nhằm xác định xem đơn vị có khai báo đầy đủ các khoản phải trả, hay có thổi phồng hàng tồn kho và nợ phải trả hay không?
b) Kiểm toán viên nên mở rộng cỡ mẫu thư xác nhận trong những trường hợp:
- Kiểm soát nội bộ đối với khoản nợ phải trả yếu kém.
- Khi nhà cung cấp không gửi bảng kê các hóa đơn hàng tháng và cũng không thực hiện việc đối chiếu công nợ vào cuối tháng.
- Tính đến thời điểm kiểm toán, công ty chưa thanh toán khoản nợ phải trả còn tồn trên báo cáo tài chính đối với những nhà cung cấp chủ yếu.
- Một số nhà cung cấp có số dư cuối kỳ nhỏ trong khi số phát sinh trong kỳ rất lớn.
12.19. Kiểm toán viên Tú được giao phụ trách kiểm toán khoản mục nợ phải trả của công ty An Sinh cho niên độ kế toán kết thúc ngày 31/12/200X. Một người trong ban lãnh đạo công ty cho rằng không có sai sót nào trong ghi chép nhật ký quỹ của năm hiện hành vi kiểm toán viên nội bộ của công ty đã kiểm tra các số sách và chứng từ, thực hiện kiểm kê của năm hiện hành và của 2 tháng sau ngày kết thúc niên độ. Ông cũng cung cấp một giấy xác nhận của kế toán trưởng, trong đó cho biết là không có khoản nợ phải trả nào không được ghi nhận.
Yêu cầu:
Theo bạn, liệu kiểm toán viên Tú có nên dựa vào công việc của kiểm toán viên nội bộ và giấy xác nhận để giảm những thủ tục kiểm toán liên quan đến khoản mục nợ phải trả hay không? Hãy giải thích lý do.
Dù kiểm toán viên nội bộ đã kiểm tra nhật ký chi tiền và các chứng từ có liên quan trước và sau ngày 31/12/200X, nhưng điều đó chỉ đảm bảo việc ghi nhận đúng những khoản chỉ cho năm 200X+1 và không có nghĩa là mọi khoản phải trả vào ngày 31/12/200X đều đã được ghi nhận đầy đủ vào sổ sách kế toán cũng như trên báo cáo tài chính. Mặt khác, nếu muốn sử dụng công việc của kiểm toán viên nội bộ, kiểm toán viên độc lập cần phải thu thập bằng chứng về sự thích hợp của công việc này đối với mục tiêu kiểm toán của mình.
Tuy kế toán trưởng của công ty xác nhận rằng không có khoản nợ phải trả nào chưa được ghi nhận, nhưng điều này cũng không thể làm giảm khối lượng công việc của kiểm toán viên bởi vì:
- Đối với kiểm toán viên, độ tin cậy đối với thư xác nhận của kế toán trưởng doanh nghiệp là thấp
- Kiểm toán viên phải luôn có thái độ hoài nghi nghề nghiệp.
Do đó, kiểm toán viên Tú không nên giảm bớt các thủ tục kiểm toán liên quan đến khoản mục Nợ phải trả.
Yêu cầu: Hãy cho biết:
a) Vì sao việc lựa chọn các nhà cung cấp có số dư lớn để gửi thư xác nhận không phải lúc nào cũng là thủ tục hữu hiệu và hiệu quả nhất. Những vấn đề nào cần xem xét khi chọn lựa nhà cung cấp để gửi thư xác nhận?
b) Trong những tình huống nào kiểm toán viên Toàn cần mở rộng cỡ mẫu thư xác nhận gửi nhà cung cấp?
GIẢI
a) Việc lựa chọn nhà cung cấp để gửi thư xác nhận dựa trên số dư lớn của các khoản nợ phải trả không phải luôn là biện pháp hữu hiệu và hiệu quả nhất vì:
- Chi thỏa mãn mục tiêu hiện hữu của những khoán nợ phải trả được gửi thư xác nhận.
- Có thể tồn tại những khoản nợ phải trả lớn nhưng không được ghi chép, nên nếu chỉ gửi thư xác nhận dựa trên số dư lớn của nợ phải trả đã được ghi chép, kiểm toán viên không thể phát hiện ra những khoản khai thiếu.
- Việc lựa chọn nhà cung cấp có số dư lớn để gửi thư xác nhận có thể dẫn đến việc bỏ sót những khoản nợ phải trả có số dư nhỏ nhưng số phát sinh trong kỳ lại lớn. Số phát sinh trong kỳ này có thể có ảnh hưởng lớn đến các khoản mục khác trên bảng cân đối kế toán hay báo cáo kết quả kinh doanh. Nếu có sai phạm xảy ra sẽ ảnh hưởng đến số phát sinh nợ phải trả trong kỳ, từ đó có thể ảnh hưởng đến các khoản mục khác trên bảng cân đối kế toán hay báo cáo kết quả kinh doanh
Khi chọn lựa nhà cung cấp để gửi thư xác nhận, kiểm toán viên nên
- Chọn các nhà cung cấp chính và gửi thư xác nhận, dù số dư cuối kỳ có thể không lớn.
- Gửi thư xác nhận đến những nhà cung cấp mới.
- Gửi thư xác nhận cho khoản nợ phải trả bất thường, ví dụ nợ phải trả cho những mặt hàng tồn kho cuối kỳ lớn hơn so với năng lực sản xuất bình thường, các mặt hàng không phù hợp với mục đích kinh doanh của công ty nhằm xác định xem đơn vị có khai báo đầy đủ các khoản phải trả, hay có thổi phồng hàng tồn kho và nợ phải trả hay không?
b) Kiểm toán viên nên mở rộng cỡ mẫu thư xác nhận trong những trường hợp:
- Kiểm soát nội bộ đối với khoản nợ phải trả yếu kém.
- Khi nhà cung cấp không gửi bảng kê các hóa đơn hàng tháng và cũng không thực hiện việc đối chiếu công nợ vào cuối tháng.
- Tính đến thời điểm kiểm toán, công ty chưa thanh toán khoản nợ phải trả còn tồn trên báo cáo tài chính đối với những nhà cung cấp chủ yếu.
- Một số nhà cung cấp có số dư cuối kỳ nhỏ trong khi số phát sinh trong kỳ rất lớn.
12.19. Kiểm toán viên Tú được giao phụ trách kiểm toán khoản mục nợ phải trả của công ty An Sinh cho niên độ kế toán kết thúc ngày 31/12/200X. Một người trong ban lãnh đạo công ty cho rằng không có sai sót nào trong ghi chép nhật ký quỹ của năm hiện hành vi kiểm toán viên nội bộ của công ty đã kiểm tra các số sách và chứng từ, thực hiện kiểm kê của năm hiện hành và của 2 tháng sau ngày kết thúc niên độ. Ông cũng cung cấp một giấy xác nhận của kế toán trưởng, trong đó cho biết là không có khoản nợ phải trả nào không được ghi nhận.
Yêu cầu:
Theo bạn, liệu kiểm toán viên Tú có nên dựa vào công việc của kiểm toán viên nội bộ và giấy xác nhận để giảm những thủ tục kiểm toán liên quan đến khoản mục nợ phải trả hay không? Hãy giải thích lý do.
Dù kiểm toán viên nội bộ đã kiểm tra nhật ký chi tiền và các chứng từ có liên quan trước và sau ngày 31/12/200X, nhưng điều đó chỉ đảm bảo việc ghi nhận đúng những khoản chỉ cho năm 200X+1 và không có nghĩa là mọi khoản phải trả vào ngày 31/12/200X đều đã được ghi nhận đầy đủ vào sổ sách kế toán cũng như trên báo cáo tài chính. Mặt khác, nếu muốn sử dụng công việc của kiểm toán viên nội bộ, kiểm toán viên độc lập cần phải thu thập bằng chứng về sự thích hợp của công việc này đối với mục tiêu kiểm toán của mình.
Tuy kế toán trưởng của công ty xác nhận rằng không có khoản nợ phải trả nào chưa được ghi nhận, nhưng điều này cũng không thể làm giảm khối lượng công việc của kiểm toán viên bởi vì:
- Đối với kiểm toán viên, độ tin cậy đối với thư xác nhận của kế toán trưởng doanh nghiệp là thấp
- Kiểm toán viên phải luôn có thái độ hoài nghi nghề nghiệp.
Do đó, kiểm toán viên Tú không nên giảm bớt các thủ tục kiểm toán liên quan đến khoản mục Nợ phải trả.
