Quy trình áp dụng chi phí tiêu chuẩn trong doanh nghiệp

Dưới đây là nội dung chi tiết về quy trình áp dụng chi phí tiêu chuẩn trong doanh nghiệp, đặc biệt phù hợp với doanh nghiệp sản xuất hoặc dịch vụ tại Việt Nam. Quy trình này sẽ giúp doanh nghiệp thiết lập, vận hành và kiểm soát hiệu quả hệ thống chi phí tiêu chuẩn trong công tác kế toán quản trị.

QUY TRÌNH ÁP DỤNG CHI PHÍ TIÊU CHUẨN TRONG DOANH NGHIỆP

1. Mục tiêu của quy trình

Xác lập và quản lý chi phí tiêu chuẩn làm cơ sở cho:
▪ Lập kế hoạch sản xuất – tài chính
▪ Kiểm soát chi phí
▪ Đánh giá hiệu quả hoạt động
▪ Ra quyết định giá bán và lợi nhuận mục tiêu
Tạo điều kiện so sánh với chi phí thực tế để phát hiện sai lệch và điều chỉnh kịp thời.

2. Đối tượng áp dụng

Doanh nghiệp sản xuất, dịch vụ quy mô nhỏ đến lớn
Các bộ phận tham gia:
- Phòng kế toán quản trị
- Bộ phận sản xuất/kỹ thuật
- Phòng mua hàng
- Nhân sự (với chi phí nhân công)
- Ban Giám đốc

3. Quy trình 6 bước áp dụng chi phí tiêu chuẩn

Bước 1: Xây dựng định mức và dữ liệu cơ sở

Nội dung:

Thiết lập định mức nguyên vật liệu, định mức thời gian lao động, định mức sử dụng chi phí sản xuất chung cho từng sản phẩm hoặc dịch vụ.

Nguồn dữ liệu:

Quy trình sản xuất, tài liệu kỹ thuật
Kết quả sản xuất kỳ trước
Ý kiến chuyên gia nội bộ (quản đốc, kỹ thuật)

Biểu mẫu sử dụng:

Biểu mẫu cập nhật định mức nguyên vật liệu, nhân công, SXC

Bước 2: Tính toán chi phí tiêu chuẩn

Nội dung:

Tính chi phí tiêu chuẩn đơn vị (theo từng yếu tố):
- Nguyên vật liệu trực tiếp = Định mức x Đơn giá NVL
- Nhân công trực tiếp = Thời gian chuẩn x Đơn giá công
- Chi phí sản xuất chung = Phân bổ tiêu chuẩn (theo giờ máy, nhân công...)

Kết quả:

Xác định tổng chi phí tiêu chuẩn trên đơn vị sản phẩm
Xây dựng bộ giá thành tiêu chuẩn dùng cho kế hoạch, báo giá, đánh giá

Bước 3: Áp dụng trong lập kế hoạch và dự toán

Nội dung:

Dùng chi phí tiêu chuẩn để:
- Lập dự toán chi phí sản xuất
- Lập ngân sách sản xuất, mua hàng, nhân công
- Tính giá bán theo lợi nhuận kỳ vọng

Biểu mẫu hỗ trợ:

Dự toán sản xuất theo chi phí tiêu chuẩn
Bảng tính giá thành tiêu chuẩn

Bước 4: Hạch toán chi phí theo tiêu chuẩn

Nội dung:

Trong kỳ, kế toán ghi nhận chi phí dựa trên chi phí tiêu chuẩn:
- Nợ TK 621, 622, 627 = theo chi phí tiêu chuẩn
- Ghi nhận chênh lệch vào tài khoản riêng (Chênh lệch chi phí NVL, NC, SXC)

Mục đích:

Tách biệt giữa chi phí tiêu chuẩn và thực tế
Dễ dàng kiểm soát và phân tích sau kỳ

Bước 5: So sánh, phân tích chênh lệch

Nội dung:

Cuối kỳ, kế toán thực hiện:
- So sánh chi phí thực tế với chi phí tiêu chuẩn
- Phân tích nguyên nhân chênh lệch: giá, định mức, năng suất, lỗi kỹ thuật

Biểu mẫu sử dụng:

Bảng phân tích chênh lệch chi phí tiêu chuẩn – thực tế
Biểu đồ xu hướng chi phí

Bước 6: Cập nhật và điều chỉnh định kỳ

Nội dung:

Nếu có sai lệch lớn hoặc thay đổi quy trình/giá cả:
- Rà soát lại định mức
- Cập nhật chi phí tiêu chuẩn mới

Tần suất đề xuất:

Hàng quý hoặc 6 tháng/lần
Ngay khi có biến động giá lớn hoặc thay đổi kỹ thuật

Biểu mẫu sử dụng:

Biểu mẫu điều chỉnh định mức
Mẫu thông báo điều chỉnh chi phí tiêu chuẩn nội bộ

4. Lưu ý khi triển khai tại doanh nghiệp Việt Nam

Vấn đề	Lưu ý triển khai
Nhân sự chưa quen	Cần đào tạo định kỳ cho các bộ phận liên quan
Biến động thị trường	Nên có bộ phận theo dõi biến động giá NVL để cập nhật
Thiếu phần mềm	Có thể bắt đầu bằng Excel/Google Sheets trước khi lên ERP
Phân quyền không rõ	Cần quy định rõ vai trò từng bộ phận trong xây dựng và kiểm soát chi phí

5. Lợi ích khi áp dụng thành công

Quản lý giá thành sản phẩm/dịch vụ sát thực tế hơn.
Phát hiện và kiểm soát lãng phí, kém hiệu quả trong sản xuất.
Hỗ trợ ra quyết định chiến lược như điều chỉnh giá bán, cải tiến quy trình.
Tạo nền tảng để xây dựng kế toán quản trị hiện đại, minh bạch.

Hiểu giúp chúng ta khác biệt và làm tốt hơn.

Dễ dàng hơn nữa các bạn có thể tham gia các khoá học của CLEVERCFO:
Khóa CFO: https://clevercfo.com/khoa-hoc-cfo
Khóa kế toán trưởng: https://clevercfo.com/ke-toan-truong
Khóa online: http://clevercfo.com/online

Son.Tran

Member