Ma trận BCG và Ma trận GE (McKinsey) áp dụng vào doanh nghiệp.

[Son.Tran]

A. Ma trận BCG và Ma trận GE (McKinsey) là gì?

Ma trận BCG và Ma trận GE (McKinsey) là hai công cụ phân tích chiến lược danh mục đầu tư sản phẩm/dịch vụ nổi tiếng, được dùng để hỗ trợ doanh nghiệp ra quyết định về đầu tư, duy trì, hay loại bỏ các đơn vị kinh doanh hoặc sản phẩm trong danh mục. Cả hai đều giúp đánh giá vị thế thị trường và triển vọng phát triển, nhưng khác nhau về độ chi tiết và cách tiếp cận:
1. Ma trận BCG (Boston Consulting Group Matrix)
Mục tiêu: Phân loại các đơn vị kinh doanh hoặc sản phẩm dựa trên:

• Thị phần tương đối (Relative Market Share)
• Tốc độ tăng trưởng thị trường (Market Growth Rate)

Cấu trúc gồm 4 ô:

	Tăng trưởng cao	Tăng trưởng thấp
Thị phần cao	Ngôi sao (Star)	Bò tiền mặt (Cash Cow)
Thị phần thấp	Dấu hỏi (Question Mark)	Chó (Dog)

Ý nghĩa:​

• Ngôi sao (Star): Có tiềm năng cao, cần đầu tư để duy trì vị thế.
• Bò tiền mặt (Cash Cow): Tạo ra lợi nhuận cao, ít cần đầu tư thêm.
• Dấu hỏi (Question Mark): Cần quyết định có nên đầu tư để tăng thị phần hay không.
• Chó (Dog): Ít tiềm năng, nên cân nhắc loại bỏ.

2. Ma trận GE/McKinsey (General Electric Matrix)​

Mục tiêu: Đánh giá đơn vị kinh doanh dựa trên:

• Sức hấp dẫn của ngành (Industry Attractiveness)
• Sức mạnh cạnh tranh của đơn vị kinh doanh (Business Strength)

Cấu trúc gồm 9 ô (3x3):

Ưu điểm:

• Linh hoạt hơn BCG, vì không bị giới hạn bởi 2 chỉ số.
• Cân nhắc nhiều yếu tố định tính hơn (ví dụ: năng lực marketing, công nghệ, kênh phân phối…).

So sánh nhanh:

B. Kinh nghiệm áp dụng Ma trận BCG/GE trong doanh nghiệp

Việc áp dụng ma trận BCG và GE trong doanh nghiệp là một bước quan trọng trong quản trị chiến lược và phân bổ nguồn lực. Tuy nhiên, để áp dụng hiệu quả, doanh nghiệp cần có những kinh nghiệm thực tiễn sau:

I. Kinh nghiệm áp dụng Ma trận BCG
1. Không chỉ nhìn vào doanh thu hay thị phần
Lỗi phổ biến là chỉ xét doanh thu cao = "Ngôi sao", hoặc doanh thu thấp = "Chó".

• Cần xác định "thị phần tương đối" một cách so sánh đúng đối thủ lớn nhất trên cùng thị trường.

Ví dụ: Sản phẩm A có 20% thị phần nhưng nếu đối thủ lớn nhất chiếm 60%, thì A vẫn là "Dấu hỏi".

2. Đừng loại bỏ “Chó” một cách máy móc

• Một sản phẩm trong nhóm “Chó” đôi khi lại là:
  
  • Chiến lược giữ chân khách hàng (entry-level)
  • Tạo hiệu ứng chuỗi giá trị (cross-sell)
  • Nguồn dữ liệu khách hàng giá trị

Ví dụ: Một gói phần mềm miễn phí (Freemium) là “Chó” nhưng giúp upsell cho gói doanh thu cao hơn.

3. Không dồn toàn bộ nguồn lực vào "Ngôi sao"

• Ngôi sao yêu cầu vốn lớn, nhưng chưa chắc đã sinh lời ngay.
• Cần cân đối giữa đầu tư – kiểm soát rủi ro, không để “Star” làm mất dòng tiền từ “Bò tiền”.

Kinh nghiệm: Khai thác "Bò tiền" để nuôi "Ngôi sao" là nguyên tắc vàng.

II. Kinh nghiệm áp dụng Ma trận GE/McKinsey
1. Phân tích định lượng và định tính kết hợp

• Hấp dẫn ngành không chỉ là tăng trưởng – còn phải đánh giá:
  
  • Rủi ro pháp lý
  • Chu kỳ ngành
  • Xu hướng công nghệ, ESG
• Năng lực cạnh tranh cũng bao gồm:
  
  • Thương hiệu, chuỗi cung ứng, hệ sinh thái đối tác

Nên có ma trận chấm điểm 1–10 kèm minh chứng để tăng tính khách quan.

2. Ma trận GE phù hợp với doanh nghiệp có nhiều ngành/sp lớn

• Không phù hợp nếu công ty chỉ có 1–2 dòng sản phẩm.
• Đặc biệt hiệu quả trong:
  
  • Tập đoàn đa ngành
  • Công ty mẹ nắm nhiều công ty con

Kinh nghiệm: Dùng GE để quyết định ngành nào cần scale, ngành nào nên "tháo lui có kế hoạch".

3. Không áp dụng GE như biểu mẫu cứng​

• Các chỉ tiêu có thể điều chỉnh phù hợp thực tế ngành/nghề:
  
  • Bán lẻ → “Sức mạnh cạnh tranh” nên có yếu tố “độ phủ điểm bán”
  • Dịch vụ → cần có “mức độ hài lòng khách hàng”
  • Công nghệ → “tốc độ đổi mới” là yếu tố cạnh tranh lớn

GE là framework linh hoạt, không phải khung cứng rập khuôn.

III. Các lưu ý thực tiễn khi áp dụng BCG/GE

Tổng kết

Hiểu giúp chúng ta khác biệt và làm tốt hơn.

Các bạn có thể tham gia cùng chúng tôi tại các khoá học của CLEVERCFO:
Khóa CFO: https://clevercfo.com/khoa-hoc-cfo
Khóa kế toán trưởng: https://clevercfo.com/ke-toan-truong
Khóa online: http://clevercfo.com/online